CÂN ĐÒN – DỤNG CỤ ĐO LƯỜNG CỔ XƯA

Cấu tạo và nguyên lý hoạt động

Cân đòn có cấu trúc khá đơn giản, bao gồm:

• Thanh đòn cân: Một thanh gỗ hoặc kim loại dài, có chia vạch đánh dấu mức trọng lượng.
• Điểm tựa (trục cân): Nằm gần một đầu của thanh cân, giúp tạo ra hai cánh tay đòn không cân xứng.
• Quả cân: Thường là những cục đá, kim loại dùng để cân đối với hàng hóa cần đo.
• Móc treo hoặc đĩa đựng hàng hóa: Được treo ở đầu thanh cân để đặt vật cần cân.

Nguyên lý hoạt động của cân đòn dựa trên nguyên tắc đòn bẩy. Khi đặt hàng hóa lên một đầu và điều chỉnh quả cân trên thanh đòn, ta có thể xác định khối lượng của vật thông qua vị trí của quả cân.

Lịch sử phát triển

Cân đòn xuất hiện từ thời kỳ cổ đại, được sử dụng rộng rãi ở Ai Cập, Trung Quốc, La Mã và nhiều nền văn minh khác. Ở Việt Nam, cân đòn từng là công cụ phổ biến của các thương nhân và tiểu thương trong chợ truyền thống.

Một số bằng chứng khảo cổ học cho thấy cân đòn đã có mặt từ khoảng 2000 năm trước Công nguyên. Các thương nhân trên Con đường Tơ Lụa cũng sử dụng loại cân này để đo lường hàng hóa, tạo nên sự chính xác trong giao thương.

 Ứng dụng trong đời sống

Trước khi cân điện tử ra đời, cân đòn được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực:

• Thương mại: Cân thực phẩm, vải vóc, kim loại quý, thuốc bắc.
• Nông nghiệp: Cân ngũ cốc, sản phẩm thu hoạch.
• Y học cổ truyền: Dùng để cân thảo dược, đảm bảo chính xác liều lượng thuốc.

 Cân đòn trong thời hiện đại

Ngày nay, với sự phát triển của công nghệ, cân đòn đã dần bị thay thế bởi cân điện tử và cân cơ học. Tuy nhiên, ở một số vùng nông thôn hoặc trong ngành y học cổ truyền, cân đòn vẫn được sử dụng. Ngoài ra, nhiều bảo tàng lịch sử vẫn trưng bày các mẫu cân đòn cổ như một biểu tượng của nền thương mại thời xưa.